''Ουαί εις εσάς, γραμματείς και Φαρισαίοι, υποκριταί...''

Τα επτά ΟΥΑΙ του Κυρίου προς γραμματείς και Φαρισαίους

Οι Φαρισαίοι, που ήταν η πολυαριθμότερη θρησκευτική μερίδα των ημερών του Κυρίου Ιησού, ισχυρότερη και με τη μεγαλύτερη επιρροή, έμεναν αυστηρά προσηλωμένοι στο Νόμο και τηρούσαν αυστηρά το γράμμα και τους τύπους του, αλλά και τις παραδόσεις. Ασφαλώς υπήρχαν ανάμεσά τους ειλικρινείς και ευσεβείς άνθρωποι, όμως στην πλειοψηφία τους ήταν γνωστοί για την απληστία, την σκληροκαρδία, την αυτοδικαίωση και την υποκρισία.

Γραμματείς λέγονταν οι αντιγραφείς των Γραφών. Χάρη στη λεπτολόγο γνώση του Νόμου, που τους χαρακτήριζε, κατέληξαν ν' αναγνωρίζονται ως αυθεντίες. Άλλοτε πάλι τους ονόμαζαν Νομικούς. Οι πιο φημισμένοι από αυτούς σχημάτιζαν γύρω τους σχολές που έπαιρναν το όνομά τους.

Στο 23/κγ' κεφάλαιο του Ματθαίου παρακολουθούμε τον Κύριο Ιησού να αναφέρεται στους ανθρώπους αυτούς, τους οποίους απερίφραστα κατηγορεί ως ``υποκριτές'' και ιδιαίτερα για τη μάσκα του θρησκευόμενου που προσπαθούσαν να προβάλλουν. Αφού λοιπόν μίλησε γιΆ αυτούς προς το κοινό, στη συνέχεια ο Κύριος στρέφεται κατευθείαν στους ίδιους, για να απευθύνει τις πιο σκληρές καταγγελίες, που συμπεριλαμβάνονται σε επτά προτάσεις που αρχίζουν με ένα καυστικό "Ουαί". Τα λόγια αυτά, που ο Κύριος Ιησούς τούς απηύθυνε, αποτελούν την πιο πικρή καταγγελία που βγήκε από τα χείλη Του, καθώς τους αποκαλεί ``όφεις'' και ``γεννήματα εχιδνών'' (Ματθ. κγ/23/33).

Δεν γνωρίζουμε αν με τον αριθμό επτά ο Ματθαίος χρησιμοποιεί την συμπαθή σΆ αυτόν μέθοδο των επτάδων, επειδή είναι γνωστό πως και σε άλλα σημεία του Ευαγγελίου του χρησιμοποιεί αυτή την ταξινόμηση, όπως π.χ. επτά δαιμόνια (12/ιβ/45), επτά παραβολές (17/ιγ'), επτάκις και εβδομηκοντάκις επτά για τη συγχώρεση (18/ιη/21-22), επτά αδελφοί (22/κβ/ 25), επτά μακαρισμοί (5/ε/3-9) και επτά αιτήματα μέσα στην Κυριακή Προσευχή (6/ς/9-12). Οπωσδήποτε ο αριθμός επτά μέσα στις σελίδες των Αγίων Γραφών φανερώνει την πληρότητα - και στο προκείμενο την πληρότητα της κακίας. Προφανώς αυτά τα "Ουαί" χρησιμοποιούνται ως εισαγωγή στην προαγγελία της τελευταίας τιμωρίας. Ένας παραλληλισμός με τα πολλά "Ουαί" του Ησαΐα δεν θα ήταν άσκοπος.

1. ``Ουαί εις εσάς, γραμματείς και Φαρισαίοι, υποκριταί^ διότι κλείετε την βασιλείαν των ουρανών έμπροσθεν των ανθρώπων^ επειδή σεις δεν εισέρχεσθε, ουδέ τους εισερχομένους αφίνετε να εισέλθωσιν'' (εδ. 13).

Έτσι ακριβώς συμβαίνει με τους θρησκευτικούς ηγέτες. Καθώς τους απορροφά το σύστημα και ο θρησκευτικός τύπος, μετατρέπουν τελικά τον σκοπό της λατρευτικής ζωής των πιστών από οδό επικοινωνίας του ανθρώπου με τον Θεό, σε δουλικό σύστημα εθελοθρησκείας που τον απομακρύνει από τα άνω.

2. ``Ουαί εις εσάς, γραμματείς και Φαρισαίοι, υποκριταί^ διότι κατατρώγετε τας οικίας των χηρών, και τούτο επί προφάσει ότι κάμνετε μακράς προσευχάς^ διά τούτο θέλετε λάβει μεγαλητέραν καταδίκην'' (εδ. 14).

Η θρησκεία, σε όλες τις χώρες και όλες τις εποχές, συνδέθηκε με την αμοιβή των εκπροσώπων της. Καθώς ο πονηρά σκεπτόμενος άνθρωπος επιχειρεί πάντοτε να "εξαγοράζει" τους ομοίους του για να έχει την εύνοιά τους, το ίδιο προσπάθησε και προσπαθεί να κάνει με τον Θεό. Επειδή όμως ο Θεός δεν παρουσιάζεται αυτοπροσώπως, τα δώρα τους οι άνθρωποι τα προσφέρουν σε υποτιθέμενους εκπροσώπους της θρησκείας. Καθώς όμως ο μαμωνάς διαφθείρει τον άνθρωπο ακόμα και όταν προέρχεται από θρησκευτικές θυσίες, η πλεονεξία δεν αρκείται μόνο στην αποδοχή των αυτοπροαίρετων προσφορών, αλλά προχωρεί στο να απαιτήσει ακόμη και ``τας οικίας των χηρών''. Μια ματιά στους πίνακες της εκκλησιαστικής περιουσίας κάθε θρησκευτικής ομάδας αρκεί, για να δει κανείς το φαινόμενο να εξελίσσεται ίδιο και απαράλλακτο ως τις ημέρες μας...

3. ``Ουαί εις εσάς, γραμματείς και Φαρισαίοι, υποκριταί^ διότι περιέρχεσθε την θάλασσαν και την ξηράν, διά να κάμητε ένα προσήλυτον^ και όταν γείνη, κάμνετε αυτόν υιόν της γεέννης διπλότερον υμών'' (εδ. 15).

Άλλο στοιχείο χαρακτηριστικό του φαρισαϊκού πνεύματος είναι η προσπάθεια εξασφάλισης ``προσηλύτων''. Για το σκοπό αυτό καταναλώνονται οι περισσότερες δυνάμεις και μέσα των διαφόρων θρησκευτικών κινημάτων και σήμερα. Αντί δε οι άνθρωποι να ωθούνται να πλησιάσουν και να γνωρίσουν ακόμη περισσότερο τον Θεό, κατευθύνονται να λειτουργούν ως ``αγρευτές'' οπαδών για το σύστημα. Όντας κενοί ουσίας οι ``κήρυκες'', αυτονόητο πως και οι μαθητές τους θα εξελιχθούν πολύ χειρότερα για να γίνουν άξιοι ``γεέννης διπλότερον'' από τους δασκάλους τους.

4. ``Ουαί εις εσάς, οδηγοί τυφλοί, οι λέγοντες, Όστις ομώση εν τω ναώ, είναι ουδέν^ όστις όμως ομώση εν τω χρυσώ του ναού, υποχρεούται. Μωροί και τυφλοί, διότι τις είναι μεγαλήτερος, ο χρυσός, ή ο ναός ο αγιάζων τον χρυσόν; Και, Όστις ομώση εν τω θυσιαστηρίω, είναι ουδέν^ όστις όμως ομώση εν τω δώρω τω επάνω αυτού, υποχρεούται. Μωροί και τυφλοί, διότι τι είναι μεγαλήτερον, το δώρον ή το θυσιαστήριον το αγιάζον το δώρον; Ο ομόσας λοιπόν εν τω θυσιαστηρίω ομνύει εν αυτώ, και εν πάσι τοις επάνω αυτού. και ο ομόσας εν τω ναώ, ομνύει εν αυτώ, και εν τω κατοικούντι αυτόν. Και ο ομόσας εν τω ουρανώ, ομνύει εν τω θρόνω του Θεού, και εν τω καθημένω επάνω αυτού'' (εδ. 16-22).

Τούτη η ``Ουαί'' είναι η μεγαλύτερη σε έκταση και λεπτομέρειες και καλύπτει έξι ολόκληρα χωρία, στα οποία αναλυτικά εκτίθενται μία μία διάφορες περιπτώσεις της ανοησίας τους, που δίκαια τους καθιστούσε ακατάλληλους για την καθοδήγηση των ανθρώπων, ``οδηγούς τυφλούς'' που δεν γνώριζαν ούτε οι ίδιοι πού κατευθύνονταν. Ο λόγος εδώ θυμίζει μια άλλη δήλωση του Ιησού, όταν είπε στους μαθητές Του για τους Φαρισαίους: ``Αφήσατε αυτούς^ είναι οδηγοί τυφλοί τυφλών^ τυφλός δε τυφλόν εάν οδηγή, αμφότεροι εις βόθρον θέλουσι πέσει'' (Ματθ. 15/ιε/12-14).

Πόσοι και πόσοι δεν παρουσιάστηκαν μέσα στους αιώνες, και εξακολουθούν και σήμερα να παρουσιάζονται στους ανθρώπους, ως ``φωτισμένοι'', ``δάσκαλοι'', ``γκουρού'' κ.λπ., επιχειρώντας να γίνουν ``οδηγοί''! Κάθε άλλος ``δρόμος'' ή ``οδηγός'', πέρα από Εκείνον που Μόνος στην ιστορία δήλωσε: ``Εγώ είμαι η οδός, και η αλήθεια, και η ζωή^ ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα, ειμή διΆ εμού'' (Ιωάν. 14/ιδ/6), είναι καταδικασμένος να οδηγήσει τους ακολούθους του σε ``βόθρο'', δηλαδή στην απώλεια και την καταστροφή, στην οποία τελικά θα πέσει και ο ίδιος ο οδηγητής.

5. ``Ουαί εις εσάς, γραμματείς και Φαρισαίοι, υποκριταί^ διότι αποδεκατίζετε το ηδύοσμον, και το άνηθον, και το κύμινον^ και αφήκατε τα βαρύτερα του νόμου, την κρίσιν και τον έλεον και την πίστιν^ ταύτα έπρεπε να πράττητε, και εκείνα να μη αφίνητε. Οδηγοί τυφλοί, οίτινες διϋλίζετε τον κώνωπα, την δε κάμηλον καταπίνετε'' (εδ. 23-24).

Άλλο ξεχωριστό χαρακτηριστικό του φαρισαϊκού πνεύματος είναι η προσκόλληση στο γράμμα των εντολών, κι η ταυτόχρονη απομάκρυνση από το πνεύμα του Νομοθέτη. Για τούτο σε αντίστοιχη περίπτωση ο Κύριος είπε στους Φαρισαίους: ``Υπάγετε και μάθετε τι είναι, `Έλεον θέλω, και ουχί θυσίαν' ^ διότι δεν ήλθον διά να καλέσω δικαίους, αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν'' (Ματθ. 9/θ/13), παραπέμποντας στον προφητικό λόγο του Θεού: ``Έλεος θέλω, και ουχί θυσίαν^ και επίγνωσιν Θεού μάλλον παρά ολοκαυτώματα'' (Ωσηέ 6/ς/6).

Επίσης συστηματικά και επιδέξια απομακρύνονται από ``τα βαρύτερα του νόμου'' και το βαρύτερο δεν είναι να θυσιάζουμε από τα χρήματα και τα υπάρχοντά μας, αλλά από τον εαυτό μας και τις επιθυμίες μας, εφαρμόζοντας πίστη στον Θεό ότι θα αποδώσει τη δικαιοσύνη Του στον κατάλληλο καιρό.

6. ``Ουαί εις εσάς, γραμματείς και Φαρισαίοι, υποκριταί^ διότι καθαρίζετε το έξωθεν του ποτηρίου και του πινακίου, έσωθεν όμως γέμουσιν εξ αρπαγής και ακρασίας. Φαρισαίε τυφλέ, καθάρισον πρώτον το εντός του ποτηρίου και του πινακίου, διά να γείνη και το εκτός αυτών καθαρόν. Ουαί εις εσάς, γραμματείς και Φαρισαίοι, υποκριταί^ διότι παρομοιάζετε με τάφους ασβεστωμένους, οίτινες έξωθεν μεν φαίνονται ωραίοι, έσωθεν όμως γέμουσιν οστέων νεκρών, και πάσης ακαθαρσίας. Ούτω και σεις έξωθεν μεν φαίνεσθε εις τους ανθρώπους δίκαιοι, έσωθεν είσθε πλήρεις υποκρίσεως και ανομίας'' (εδ. 25-28).

Αυτή η διπλή ''Ουαί`` αποκαλύπτει την αλήθεια των πραγμάτων, παραμερίζοντας την ψεύτικη πρόσοψη της ευσεβοφάνειας. Λόγια όμορφα, κτήρια πλούσια, τελετουργίες εντυπωσιακές, εικόνα συγκινητική που πίσω της κρύβονται ``έχθραι, έριδες, ζηλοτυπίαι, θυμοί, μάχαι, διχοστασίαι, αιρέσεις, φθόνοι'' και άλλα ``έργα της σαρκός'', για τα οποία το Πνεύμα του Θεού βεβαιώνει ότι ``οι τα τοιαύτα πράττοντες βασιλείαν Θεού δεν θέλουσι κληρονομήσει'' (Γαλ. 5/ε/19-21).

7. ``Ουαί εις εσάς, γραμματείς και Φαρισαίοι, υποκριταί^ διότι οικοδομείτε τους τάφους των προφητών, και στολίζετε τα μνημεία των δικαίων^ και λέγετε, Εάν ήμεθα εν ταις ημέραις των πατέρων ημών, δεν ηθέλομεν είσθαι συγκοινωνοί αυτών εν τω αίματι των προφητών. Ώστε μαρτυρείτε εις εαυτούς, ότι είσθε υιοί των φονευσάντων τους προφήτας'' (εδ. 29-31).

Άλλη πρακτική των Φαρισαίων που ακολουθεί τους υποκριτές ανά τους αιώνες, είναι η προσπάθεια απόσεισης των ευθυνών του παρελθόντος. Εκείνοι έκαναν τα λάθη, εμείς κάνουμε τα ορθά. Μη έχοντας όμως καμία επαφή με το Πνεύμα του Θεού -το μόνο που μπορεί να γεννήσει αγαθό- αναλώνονται να επαναλαμβάνουν τα ίδια σφάλματα, ακόμα και τα ίδια θρησκευτικά εγκλήματα, δημιουργώντας νέους μάρτυρες της αγνής πίστης.

Ο Ιησούς δεν μίλησε ποτέ άλλοτε στο λαό με παρόμοιο τρόπο, μα ούτε και προς τους αμαρτωλούς τελώνες! Ο Κύριος ήταν ο πιο γνήσια ευσεβής άνθρωπος που έζησε ποτέ πάνω στη γη. Όμως η ψυχή Του αηδίαζε τη θρησκευτική προσποίηση και την υποκρισία. Δυστυχώς, άνθρωποι με τέτοια χαρακτηριστικά, όπως περιγράφονται σΆ αυτό το κεφάλαιο του Ματθαίου, δεν έλειψαν ποτέ.

Εντούτοις, ποτέ οι ανάξιοι αυτοί θρησκευτικοί ηγέτες δεν βρέθηκαν χωρίς οπαδούς. Μάλιστα τις περισσότερες φορές, όπως θα γράψει ο Παύλος, δυστυχώς οι άνθρωποι αρέσκονται ν' ακολουθούν τέτοιους δασκάλους, ``κατά τας ιδίας αυτών επιθυμίας, γαργαλιζόμενοι την ακοήν'' (Β' Τιμ. 4/δ/3), κι είναι για τούτο υπεύθυνοι και αυτοί.